Ένα γνήσιο λαϊκό δρώμενο, μοναδικό στην Ελλάδα
Με βαθιές τις ρίζες του στην αρχαία Διονυσιακή λατρεία, το “Δρώμενο της Ευετηρίας” κάθε Καθαρά Δευτέρα στη Νέδουσα, αποτελεί το πιο αυθεντικό ολοήμερο δρώμενο στη Μεσσηνία.
ΕΥΕΤΗΡΙΑ – «καλοχρονιά»
Με τον όρο «ευετηρία» εννοούμε την τελετουργική εξασφάλιση της υγείας των ανθρώπων, της προκοπής των καλλιεργειών, της ευφορίας των καρπών και της γονιμότητας των ζώων.
Ο λαϊκός άνθρωπος επιδιώκει την απόκτηση αυτών των αγαθών με μια σειρά μαγικών και γονιμικών τελετουργιών, οι οποίες συνήθως έχουν τη μορφή εθιμικά καθιερωμένων λαϊκών ευετηρικών δρωμένων και διακρίνονται για τον οριακό και διαβατήριο χαρακτήρα τους. Συχνά, μάλιστα, η ευετηρία επιδιώκεται με την τελετουργική αναπαράσταση γενετήσιων πράξεων ή λόγων που περιγράφουν τέτοιες πράξεις, όπως
Αλλά και οι εθιμικοί αγώνες έχουν ευετηρικό περιεχόμενο και γονιμική σκοπιμότητα, όπως φαίνεται και στα λαϊκά παραδοσιακά αθλητικά αγωνίσματα. Τον ίδιο, δε, σκοπό εξυπηρετούν τόσο οι εθιμικά καθιερωμένες ευχές των μεγάλων σταθμών του ετήσιου εορτολογικού κύκλου όσο και οι προσφορές καρπών και ειδών διατροφής στο θείον, οι γνωστές «απαρχές», οι οποίες αντανακλούν στη φύση ολόκληρη, που ζωογονείται με την ευλογία τους, στον αέναο κύκλο του χρόνου. Το ίδιο συμβαίνει και με τις πολλές και ποικίλες εκκλησιαστικές ευχές που συνοδεύουν κάθε παραγωγική ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως αυτές αποτυπώνονται στο «Ευχολόγιον», μια σπουδαία εκκλησιαστική πηγή λαογραφικών ειδήσεων και πληροφοριών.
Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα ολόκληρο σύστημα ευλογιών και τελετουργικών ενισχύσεων της φύσης και των προϊόντων της, που συνιστούν μια υπερφυσική παρέμβαση του Θεού στην πορεία των φυσικών πραγμάτων, με αφορμή τη σχετική παράκληση των ανθρώπων, όπως αυτή διατυπώνεται στα κείμενα των συγκεκριμένων ευχών.
Το σενάριο των εορτασμών ακολουθεί το εξής μοτίβο:
1. Χορός των τράγων
2. Αροτρίωση (όργωμα)
3. Γάμος
4. Θάνατος κι Ανάσταση
ΜΟΥΤΖΟΥΡΩΜΑ
Πριν απ’ όλα όμως γίνεται το Μουτζούρωμα! Στην είσοδο του χωριού, ένας χωρικός, που έχει το ρόλο του “Καλόγερου” υποδέχεται του επισκέπτες βάφοντάς τους με μαύρη καπνιά από ξυλόφουρνο γιατί στην Νέδουσα δεν υπάρχουν θεατές, μόνο συμμετέχοντες. Οι χωρικοί “φορούν” από νωρίς το πρωί την ίδια καπνιά και επισκέπτονται όλα τα σπίτια του χωριού με ευχές για καλή χρονιά στην προετοιμασία τους για τον εορτασμό.
ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΤΡΑΓΩΝ
Αμέσως μετά, ντυμένοι με προβιές και κέρατα, διασχίζουν τα καλντερίμια του χωριού κάνοντας εκκωφαντικό θόρυβο με τις κουδούνες τους διώχνοντας τα κακά πνεύματα και καλώντας τη φύση να ξυπνήσει από τον λήθαργο του χειμώνα.
ΑΡΟΤΡΙΩΣΗ
Είναι η ιερή στιγμή των δρώμενων της Νέδουσας. Δύο χωρικοί ντυμένοι ως βόδια, σέρνουν ένα άροτρο, κάνοντας τρεις φορές τον γύρο της πλατείας ανάποδα και αντίστροφα από την φορά του ρολογιού. Γύρω τους όλοι κρατούν φαλικά σύμβολα και με προκλητικές και ακατάλληλες εκφράσεις προσπαθούν να προκαλέσουν τις επιθυμίες της σάρκας και με τον τρόπο αυτό να τις ελευθερώσουν. Στο τέλος τα δύο βόδια (που συμβολίζουν το αρσενικό με το θηλυκό) πέφτουν στην γη και από πάνω τους πέφτει στάχτη που συμβολίζει σπόρους έτοιμους για γονιμοποίηση.
ΓΑΜΟΣ
Ο γαμπρός και η “νύφη” προετοιμάζονται σε διαφορετικά σπίτια και συνοδεύονται από πλήθος κόσμου ο κάθε ένας μέχρι να συναντηθούν στην κεντρική πλατεία.
Το ζευγάρι, δύο άντρες εκ των οποίων ο ένας υποδύεται την νύφη, παντρεύεται ενώπιων όλων και ακολουθεί η αναπαραγωγική διαδικασία σε μια προσπάθεια να “προκαλέσει” γονιμότητα στις σοδειές.
ΘΑΝΑΤΟΣ & ΑΝΑΣΤΑΣΗ
Στο τελευταίο στάδιο της τελετής, ο γαμπρός, τον οποίον υποδύεται ο “Καλόγερος” που στην είσοδο του χωριού έφαβε τους επισκέπτες, δολοφονείται και το σώμα του έρχεται σε φέρετρο μέχρι την πλατεία. Πάνω απ’ το πτώμα του, οι χωρικοί θρηνούν με πολλές σεξουαλικές αναφορές. Με αυτόν τον τρόπο ο γαμπρός αναστένεται και ο ερχομός της άνοιξης διασφαλίζεται αφήνοντας πίσω του τον νικημένο χειμώνα.
Τα δρώμενα τελειώνουν με ποτό και χορό που τον σέρνει ο πρώην νεκρός σε μια γιορτή για τη νίκη της ζωής πάνω στο θάνατο.
Διαβάστε Αναλυτικά
